Vensters
 |
1- De Geologie tussen Vecht en Eem Stuwwallen en glaciale bekkens bepalen ook het landschap tussen Vecht en Eem. De Gooise heuvels in het verlengde van de Utrechtse heuvelrug maken deel uit van dezelfde beboste stuwwal die zich uitstrekt van de Aalberg aan het Gooimeer tot de Grebbeberg aan de Nederrijn. De Eemvallei is uitgediept door gletsjers uit de voorbije ijstijd. |
 |
2- De eerste bewoners van het Gooi De eerste mensen in het Gooi waren Neanderthalers. Bewerkte vuurstenen zijn voor het eerst gevonden in 1969 op de akkers in het Corversbos te Hilversum. Er zijn ook vondsten gedaan op de stuwwal van Huizen en bij Mander in Overijssel. Dit zijn de drie belangrijkste plekken in Nederland van Neanderthalervondsten. Onderwijs: Onderwijsproject van de Stichting Omgevingseducatie Jagers en boeren in het Gooi – prehistorie Basisschool groep 5, 6 (Laren, Bussum, Huizen, Hilversum) |
 |
3- Van prehistorie naar moderne tijden De Aardjesberg op de Westerheide te Hilversum is een plek waar vondsten zijn gedaan uit nagenoeg alle tijden. Vooral de vondsten uit de Late Bronstijd/Vroege IJzertijd zijn voor Nederland uniek. Op de Westerheide bevindt zich een van de grootste bewaard gebleven urnenvelden (begraafplaatsen) van Nederland. Het is een raadsel waarom in de loop van de IJzertijd het Gooi ineens ‘leeg’ lijkt te zijn. Waar zijn de bewoners gebleven? Onderwijsproject van de Stichting Omgevingseducatie Graven in de ijzertijd van Weesp – prehistorie Basisschool groep 5, 6. |
 |
4- Kerstening en Frankisering Wilibrord en Bonifatius waren de kampioenen van de Nederlandse kerstening. Zij kregen ondersteuning van de Frankische koningen die op hun beurt de geestelijke ideologie gebruikten om een nieuw keizerrijk (na de val van het Romeinse Rijk) op te bouwen. Kerstening en Frankisering gingen dus gelijk op. Verdieping: Van Bisscop Sunte Ludger is o.a. bekend dat hij een uitgestrekt landgoed bezat dat reikte van Zuilen tot Muiden; dat hij in Werinon (Nederhorst den Berg) een kerk bouwde die de moederkerk werd van Muiden, Naarden, Loenen en Weesp; dat hij stichter was van de abdij Werden en dat Muiden en Naarden rond 900 voor het eerst werden genoemd in de bezittingenlijst van die abdij. Niet voor niets wordt Ludger of Liudger vermeld in deze canon. Desondanks heeft deze heilige in Nederland nooit veel verering ondervonden. Daarom is het buitengewoon aardig dat Verloren in Hilversum 1200 jaar na zijn dood het enige Middelnederlandse heiligenleven van Liudiger heeft uitgegeven, aangevuld met een hedendaagse hertaling en een informatieve inleiding door Ludo Jongen en me t een Ten Geleide van de Duitse Liudgerspecialist prof. dr. Arnold Angenendt. Download de bijdrage van Henk Michielse “Een vergeten heilig uit de buurt, de missionaris Liudger 742-809” (pdf-bestand, 3,5 Mb). |
 |
5- Het Sint Janskerkhof met de doodwegen Het Sint Janskerkhof in Laren heeft een geschiedenis van 1400 jaar. Ook de oudste legendes in onze regio gaan over deze plaats. Zeker vanaf de kerstening werden de doden er in gewijde grond begraven. Er liepen zeven zogeheten ‘doodswegen’ naartoe. Een bijzondere en mystieke plek. Vanaf de oudste bronnen is er sprake van verering. Een verering die tot op heden voort duurt. Verdieping: Waarom was de kerk die op het Sint-Janskerkhof stond en vanouds de parochiekerk van Laren was, niet gewijd aan Sint Vitus (afbeelding: Sint Vituskerk te Hilversum) zoals alle andere Gooise kerken? Klopt het wel dat het Kapittel van Sint Jan grond zou hebben gehad in de Vuursche en dat dit grondbezit zich zover naar het noorden uitstrekte dat het Sint-Janskerkhof erbinnen viel? Harry van der Voort is dieper gaan graven om aan het licht te brengen hoe het nu eigenlijk zit. Download het artikel van Harry van der Voort “De Sint-Vituskerk op het Sint-Janskerkhof te Laren”. |
 |
6- De erfgooiers Op 28 april 1979 werd besloten tot de definitieve opheffing van de duizendjarige erfgooiersorganisatie die eeuwenlang de belangen van haar leden had behartigd. Men moest de gemeenschappelijke gronden te verkopen. Voor woningbouw aan gemeenten en voor behoud van natuurschoon van bossen en heiden aan het Gooisch Natuurreservaat. Wie en wat waren nu eigenlijk die erfgooiers? Onderwijs: Onderwijsprojecten van de Stichting Omgevingseducatie. Boeren en wevers in Laren – basisschool groep 6 Boerendorp Blaricum – basisschool groep 5, 6 Boerendorp Hilversum – basisschool groep 6 |
 |
7- Venen rondom het Gooi De venen aan weerszijden van de stuwwallen van het Gooi en het noordelijk deel van de Utrechtse Heuvelrug werden lang door mensen gemeden. Vanaf ca. 1000 na Chr. zijn de venen in relatief korte tijd ontgonnen en door boeren in gebruik genomen. Hoewel over die oudste ontginningsperiode weinig in de archieven bewaard is gebleven hebben de ontginners zelf in het zogenaamde topografische archief hun sporen achtergelaten – sloten, dijken en wegen – die zich laten lezen als een handleiding bij hun ontginningsactiviteiten. |
 |
8- De opkomst van de steden In onze vanouds agrarische streken ontstonden vanaf de 12e eeuw enkele stadjes: Muiden, Weesp, Naarden die nog steeds bestaan, naast het sinds de 20e eeuw uit de kluiten gewassen dorp Hilversum. Ook Vreeland, Eembrugge, Eemnes en Baarn kregen stadsrecht al werden het nooit echte steden. De stadswording was vooral het gevolg van de politieke rivaliteit tussen Utrecht en Holland. Onderwijs: Onderwijsprojecten van de Stichting Omgevingseducatie. Joris in de middeleeuwse stad Naarden – basisschool groep 5 |
 |
9- Kastelen Eeuwenlang was het Gooi een grensstreek tussen Holland en het Sticht Utrecht. Daarna was het in de zeventiende eeuw onderdeel van de Hollandse waterlinie. Deze linie vormde een verdedigingsstelsel ter bescherming van Holland, het belangrijkste gewest van de Republiek en later van het Koninkrijk der Nederlanden. De grensfunctie leidde in de Middeleeuwen tot de bouw van kastelen, met name in de Vechtstreek. |
 |
10- Niet altijd even goede buren Tegenwoordig worden grensconflicten tussen gemeenten en provincies geweldloos opgelost. Dat was 500 tot 800 jaar geleden wel anders. Nederland bestond in die tijd uit autonome staatjes met eigen rechten en wetten. Hun onderlinge grensgeschillen werden nogal eens met de wapens beslecht. Met name die tussen Utrecht en Holland aan de randen van het gebied tussen Eem en Vecht. |
 |
11- Humanisten en reformatoren De zestiende eeuw is de tijd van humanisten en reformatoren. Ook tussen Vecht en Eem waren ze te vinden: humanisten als Lambertus Hortensius en vroege reformatoren van verschillend slag waarvan er verschillende op de brandstapel kwamen. Een late reformator en humanistisch geleerde, Jan Amos Comenius uit de Tsjechische landen, heeft in ons gebied zelfs een bijzondere plaats gekregen. Onderwijs: Onderwijsprojecten van de Stichting Omgevingseducatie. Comenius – basisschool groep 6 De Grote Kerk Naarden – basisschool groep 6, 7 |
 |
12- De grote stad in de buurt In onze regio hebben Amsterdam en in mindere mate Utrecht grote invloed uitgeoefend. Hun invloed reikte verder dan de stadsgrenzen. En stedelingen kwamen er zelfs tijdelijk of permanent wonen toen zij oog kregen voor de rust en de schoonheid van het platteland. Vanaf de 17e eeuw bouwden rijke Amsterdammers hier hun landhuizen en in de 19e eeuw kwamen de forenzen. Onderwijs: Onderwijsprojecten van de Stichting Omgevingseducatie. Comenius – basisschool groep 6 De Grote Kerk Naarden – basisschool groep 6, 7 |
 |
13- Water als verdedigingsmiddel Nederland streed niet alleen tegen het water, maar ook met behulp van het water. In de Middeleeuwen kwamen er (slot)grachten en stadsmuren. Toen zich een meer centrale overheid ontwikkelde, kon water over een veel groter gebied als verdedigingsmiddel worden ingezet. Dat begon in de Tachtigjarige oorlog en werd op steeds grotere schaal toegepast in de Oude en nog later de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Verdieping: een uitgebreid overzicht van publicaties over de Nieuwe Hollandse Waterlinie Discussie: Schootsvelden van Naarden nooit geïnundeerd – Henk Schaftenaar juni 2010 |
 |
14- “Het Witte Goud”: de porseleinindustrie In 1759 werd te Weesp de eerste Nederlandse porseleinfabriek opgericht, in 1774 gevolgd door die van Loosdrecht. Vandaag de dag is zowel het prachtige Weesper als het Loosdrechtse porselein wereldberoemd. De fabrikanten graaf van Gronsveld-Diepenbroick-Impel en dominee Johannes de Mol brachten de Nederlandse porseleinindustrie tot grote hoogten. Hun werk leeft voort in musea over de hele wereld. |
 |
15- Kathedralen tussen Vecht en Eem In diverse plaatsen in onze regio vinden we majestueuze katholieke kerken met de allure van kathedralen, in Weesp, Hilversum, Bussum, Laren. Zij zijn de stille getuigen van het herleefde katholicisme van de 19e en 20e eeuw tot aan de ontkerkelijking en ontzuiling vanaf de jaren 1965. Onderwijs: Kerken en Religies in Huizen – basisschool groep 7, 8. |
 |
16- De opkomst van de industrie In onze streken leefde men heel lang van landbouw en veeteelt. Maar op basis hiervan ontstond ook enige textielnijverheid. Na de ontsluiting door de oosterspoorlijn in 1874 drongen de industriële revolutie en de moderne handel in onze regio door. De Nederlandsche Seintoestellen Fabriek (NSF) in 1918 was het begin van een sterke telecommunicatiesector in Hilversum. In Weesp vestigde zich de cacao-gigant Van Houten. Onderwijs: Industrialisatie in Hilversum, de tijd van de fabrieken |
 |
17- Sociale bewogenheid In de negentiende eeuw was de sociale zorg voor minderbedeelden vooral een zaak van de kerken. De overheid stelde zich uiterst terughoudend op. Maar langzamerhand ontwaakte het sociale geweten. Sociaal voelende burgers gingen zich inzetten voor verbetering van de levensomstandigheden van de arme bevolking. In onze regio mensen als Dr Jan van Hengel en Ome Jan van Zutphen. |
 |
18- Schildersdorpen tussen Vecht en Eem Onze streken waren rond 1880 erg in trek bij kunstenaars. De oprukkende industrialisatie en verstedelijking maakten dat veel kunstenaars op zoek gingen naar onbedorven plekjes. De schilders van de Haagse School waren de eersten in deze periode. Ze vonden er vele in onze omgeving. Met name Laren, Blaricum en Kortenhoef waren populair. Onderwijs: Laren, een kunstenaarsdorp, vroeger en hoe nu? – basisschool groep 7, 8 Blaricum, van boerendorp naar villadorp – basisschool groep 7, 8 |
 |
19- Wereldverbeteraars en vrijdenkers Eind 19e eeuw zien we, naast de herleving van calvinisme en katholicisme, ook allerlei spirituele wereldverbeteraars opkomen buiten de kerken om: Tolstojanen, christen-anarchisten, utopisten, religieuze socialisten en theosofen. In ons gebied waren zij bijzonder actief. Ze werden gedreven door kritiek op de bestaande maatschappij en waren op zoek naar een andere leefwijze en een andere geesteshouding. |
 |
20- Van turfwinning naar recreatie In Loosdrecht werd vanaf de 14e eeuw op grote schaal turf gestoken, dé energie van het opkomende Holland en in het bijzonder Amsterdam. Door afgraving en afkalving ontstond een steeds grotere watervlakte totdat omstreeks 1900 de Loosdrechtse plassen hun huidige omvang bereikten. In die tijd werd ook de laatste turf op grote schaal gestoken. Daarna werd Loosdrecht een paradijs voor de watersport. Onderwijs: |
 |
21- Op de bres voor de natuur Tussen Vechtstreek en Eempolders ligt het stuwwallenlandschap van het Gooi. Na de ontginningen kwamen hier steeds meer mensen wonen. Door de daarbij behorende infrastructuur werden landschap en natuur aangetast. Natuurbeschermingsorganisaties sprongen in de bres voor het behoud. De bedoeling van de huidige inspanningen is de oorspronkelijke natuur terug te krijgen. Onderwijs: |
 |
22- De regio als communicatiepoort in WOII De Duitse troepen hadden tijdens de Tweede Wereldoorlog grote behoefte aan verbindingen. Uit veiligheidsoverwegingen week General der Flieger F.C. Christiansen met zijn staf in april 1942 van Den Haag uit naar Hilversum. Deze fraai en strategisch gelegen stad bood niet alleen uitgebreide villawijken en een vliegveld, maar ook de omroep. Een ideaal communicatieknooppunt. Onderwijs: |
 |
23- Een nieuw geluid en een nieuw beeld Hilversum is de bakermat van de omroep. Hier vond in 1923 de eerste radio-uitzending plaats. De omroep werd een belangrijke economische impuls voor Hilversum en een aantal andere gemeenten in de regio. Met de komst van de televisie na de oorlog, raakte de regio ook betrokken bij de productie van beeldmateriaal voor dit nieuwe medium. Onderwijs: |
Volg ons